43_ajpg [1024x680]

Dawny cmentarz ewangelicki w Górnej Grupie położony jest na zadrzewionym skraju krawędzi pradoliny Wisły, na zachód od drogi krajowej nr 91 w pobliżu klasztoru ojców werbistów. To miejsce, w którym przez kilka dziesięcioleci chowali swoich bliskich mieszkańcy Górnej Grupy i okolic wyznający luteranizm.

Początki cmentarza związane są z powstaniem parafii ewangelickiej w Górnej Grupie. Powołano ją do istnienia w 1854 roku, włączając do jej obszaru fragmenty starszych parafii ewangelickich w Świeciu, Grudziądzu i Nowym. Wierni przez kilka pierwszych lat spotykali się na nabożeństwa w dawnym budynku poczty. Dopiero po dziewięciu latach w Górnej Grupie zbudowano nowy kościół. Użytkujący go parafianie korzystali początkowo z małego cmentarza położonego na skraju wsi (obecnie ul. Żwirowa) lub w okolicznych wsiach. W końcu XIX wieku parafia ewangelicka w Górnej Grupie zorganizowała nowe miejsce pochówków, którym stał się częściowo zachowany do dzisiaj cmentarz. Urządzono go na działce o powierzchni ponad 0.5 ha, którą podzielono dwiema zadrzewionymi alejkami na cztery kwatery. Całość otoczono ogrodzeniem.

43_bjpg [510x768]

W momencie założenia cmentarza parafia ewangelicka w Górnej Grupie liczyła ponad 6000 osób żyjących w 35 wsiach. W tych okolicznościach nowe miejsce pochówków dość szybko zapełniało się grobami. Intensywność użytkowania cmentarza zmalała po 1920 roku wraz z odpływem z okolicznych terenów wielu osób narodowości niemieckiej, które nie chciały stać się obywatelami odrodzonej Rzeczpospolitej. Cmentarz funkcjonował jednak nadal przez cały okres międzywojenny i lata drugiej wojny światowej aż do jej zakończenia w 1945 roku, kiedy to niemal wszyscy miejscowi Niemcy zostali zmuszeni do opuszczenia Polski. Jednocześnie zlikwidowano parafię ewangelicką w Grupie. Posiadany przez nią kościół został w ciągu trzech lat rozebrany, zaś cmentarz uległ zapomnieniu i stopniowej dewastacji.

 

W ostatnich latach z inicjatywy Urzędu Gminy Dragacz na cmentarzu przeprowadzone zostały wstępne prace porządkowe polegające głównie na usunięciu niszczącej nagrobki zdziczałej roślinności. W ich wyniku uwidoczniono wiele elementów cmentarnej przestrzeni, w tym kilkadziesiąt mogił obmurowanych. Wiele z nich zachowało często spotykane na ewangelickich cmentarzach dekoracje wykorzystujące symbole związane z przemijaniem i wiarą. Obok makówek symbolizujących smutek i wieczny sen można tu odnaleźć również przedstawienia kwiatów (przemijanie), putt ze złożonymi z żalu skrzydłami oraz kompozycje składające się z krzyża, kotwicy, serca i liści palmowych (wiara, nadzieja, miłość oraz triumf zmartwychwstania nad śmiercią). Niektóre z mogił zachowały do dzisiaj inskrypcje pozwalające zidentyfikować pochowane w nich osoby. Przetrwały również pojedyncze postumenty w kształcie ściętych pni drzew, na których umieszczano tablice z informacjami o zmarłych, oraz elementy nielicznych nagrobków stojących. W narożnikach cmentarza odnaleźć można jeszcze pozostałości murowanych słupów ogrodzeniowych. Szczególną atmosferę współtworzą okazałe stare drzewa. Wyróżniają się wśród nich trzy dęby szypułkowe o obwodach od 250 do 350 cm, które w 1991 roku zostały uznane za pomniki przyrody.

W Górnej Grupie warto zobaczyć również inne interesujące miejsca. Należy do nich obszerny klasztor ojców werbistów zbudowany na miejscu dawnej rezydencji rodzin szlacheckich władających niegdyś kompleksem okolicznych dóbr. Budynek mieszczący obecnie Dom Misyjny św. Józefa wzniesiono dopiero w latach dwudziestych XX wieku. Ulokowano w nim wówczas gimnazjum i dom zakonny oraz siedzibę przełożonego Polskiej Prowincji Księży Werbistów. W dziejach tego obiektu czarną kartą zapisał się rok 1939, gdy w jego murach hitlerowcy internowali około stu polskich duchownych z terenu diecezji chełmińskiej, włocławskiej i gnieźnieńskiej. Po drugiej wojnie światowej w pomieszczeniach Domu Misyjnego ulokowano oddział szpitala psychiatrycznego w Świeciu. W 1980 roku w budynku wybuchł tragiczny pożar, w którym śmierć poniosło aż 55 pacjentów. Od 1990 roku budynek stanowi ponownie własność Zgromadzenia Księży Werbistów. Sąsiadujący z nim park jest pozostałością założenia parkowego otaczającego w przeszłości pałac. Porastają go stare drzewa, w tym aż siedem pomnikowych okazów dębu szypułkowego. Nieopodal odwiedzić można modernistyczny kościół pod wezwaniem św. Teresy od Dzieciątka Jezus z 1937 roku. Z jego okolic rozciąga się wspaniały widok na szeroką dolinę Wisły i pobliskie miejscowości. Przy drodze prowadzącej od kościoła w kierunku miejscowości Grupa Osiedle zlokalizowany jest rzymsko-katolicki cmentarz parafialny, na którym zlokalizowane jest miejsce pamięci narodowej - mogiła polskich żołnierzy poległych w wojnie obronnej 1939 roku. Przy ulicy Pocztowej znajduje się z kolei wiejski plac zajmowany w przeszłości przez kościół ewangelicki, rozebrany w latach 1945-1948. W jego okolicy usytuowane są najciekawsze architektonicznie budynki mieszkalne pochodzące nawet z końca XIX wieku.

logo Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

Informacja o dofinansowaniu Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

Projekt "Budowa strony internetowej Gminy Dragacz dostosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych" współfinansowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji w ramach konkursu: Dofinansowanie budowy lub dostosowania stron internetowych podmiotów realizujących zadania publiczne do potrzeb osób niepełnosprawnych.