Ochotnicze Straże Pożarne w Gminie Dragacz

 

Walka z ogniem prowadzona była przez ludzi już w dawnych czasach, ale miała ona charakter dorywczy i niezorganizowany. Wysiłek ludzi w walce z ogniem mimo ofiarności nie przynosił większych korzyści, ograniczając jedynie rozmiary klęski.

W Polsce z zorganizowanym ratownictwem spotykamy się już we wczesnym średniowieczu, przede wszystkim na terenie większych miast. Nie tworzono jednak wówczas organizacji wyłącznie do tego celu, lecz obowiązek pełnienia funkcji ratowniczych na wypadek pożaru nakładano na rady miejskie oraz organizacje rzemieślnicze i kupieckie.

Rozwój organizacji strażackich na ziemiach polskich dotuje się od lat sześćdziesiątych XIX wieku. Ochotnicze Straże Pożarne powstały i rozwijały się nierównomiernie. Wynikało to z odmiennych warunków politycznych w poszczególnych zaborach.

Na Pomorzu w granicach naszego województwa pierwsza Ochotnicza Straż Pożarna powstała w Nakle nad Notecią w 1820 roku, w powiecie świeckim Ochotnicza Straż Pożarna w Nowem w 1882 roku, w gminie Dragacz Ochotnicza straż Pożarna w Górnej Grupie w 1927 roku, której założycielami byli mieszkający we wsi Paweł Kulaszewski, Tomasz Michalski i Leopold Miechowiecki.

Po odzyskaniu niepodległości nastąpiło zjednoczenie ruchu strażackiego. I Ogólnopolski Zjazd Delegatów w 1921 roku powołał Główny Związek Ochotniczych straży Pożarnych, którego terenem działalności było całe państwo, a siedzibą władz naczelnych warszawa. W tym czasie powołano Wojewódzkie Związki Straży Pożarnych, a w powiatach Związki Okręgowe. Głównym zadaniem Związku kręgowego było popieranie rozwoju straży pożarnych na terenie powiatu, udzielanie im fachowych porad, organizowanie kursów szkoleniowych i zjazdów.

Najmniejszą komórką była Ochotnicza Straż Pożarna. Organizacja ta o charakterze stowarzyszenia składała się z trzech rodzajów członków: czynnych zdolnych do uprawiania ćwiczeń przygotowawczych, a w razie potrzeby do walki z żywiołem w szeregach drużyny strażackiej, członków popierających, którzy nie mogąc czynnie uczestniczyć w służbie strażackiej, wspierali materialnie i moralnie działalność straży i członków honorowych którym godność nadawano w uznaniu wybitnych zasług położonych dla danej straży lub dla pożarnictwa w ogóle. 

Podstawowym zadaniem straży pożarnych była alka z pożarami, ale także podejmowanie różnych środków zaradczych zmierzających do zapobiegania pożarom. Statut stawiał nadto za zadanie niesienie pomocy przy ratowaniu życia i mienia ludzi w czasie innych klęsk żywiołowych. Poza ta działalnością podstawową statut określał także inne formy działania straży o charakterze ogólnospołecznym i kulturalnym. Straże mogły urządzać w celu rozwijania życia towarzyskiego i pozyskiwania środków materialnych koncerty, zabawy, loterie, przedstawienia, pogadanki, odczyty itp.

Po wyzwoleniu kraju w 1945 roku straże pożarne były tworzone w oparciu przedwojenne tradycje pożarnictwa.Na terenie gminy zaczęły powstawać kolejne Ochotnicze Straże Pożarne. W Dragaczu w 1946 rok, której założycielem byli Maksymilian Klajn, Franciszek Kozłowski, Stanisław Mika i Tadeusz Puchała, w Wielkim Stwolnie w 1947 roku – Leon Bilgard, Franciszek Kotecki, Franciszek Muszyński i Jan Piątkowski, we Fletnowie w 1953 roku – Jan Horajecki, Bolesław Żak i Bolesław Żakowski i Wielkim Zajączkowie w 1960 roku – Henryk Kozłowski i Henryk Puchała.

Pierwszy samochód pożarniczy „DOCZKA” przekazany przez wojsko otrzymała OSP w Dragaczu w 1949 roku, pozostałe Jednostki OSP posiadały jedynie motopompy, węże i podstawowy sprzęt. Do pożarów wyjeżdżano początkowo zaprzęgami konnymi, a w późniejszych latach gdy pojawiły się traktory wykorzystywano je do akcji ratowniczych. Ze względu na duże zagrożenie pożarowe do lat sześćdziesiątych na terenie gminy pełniono warty nocne. W niektórych wsiach obowiązek ten pełnili mieszkańcy wsi w innych wsiach mieszkańcy opłacali stróżów nocnych. Należy dodać, że po wojnie spora część zabudowań była kryta słomą, co stwarzało duże zagrożenie pożarowe. Część z nich zniknęła na wskutek spalenia. Najwięcej pożarów notowano w okresie letnim z powodu wyładowań atmosferycznych.

Drugim poważnym zagrożeniem dla części nizinnej gminy było zagrożenie powodziowe. Do lat osiemdziesiątych występowały co roku liczne przecieki wody pod wałem przeciwpowodziowym, a w niektórych latach wysoki poziom wody i kry lodowe stwarzały niebezpieczeństwo przerwania wału. Duże zagrożenie dla ludności i mienia występowały na wskutek wylewu wód gruntowych. Często dochodziło do ewakuacji ludzi i zwierząt z podtopionych zabudowań. W akcjach przeciwpowodziowych największy udział mieli strażacy ochotnicy.  

W 1973 roku po reformie administracyjnej kraju i powołaniu gmin, zaczęły powstawać zarządy gminne stowarzyszeń i organizacji społecznych. Pięć terenowych OSP i istniejących OSP w Zakładzie POM w Michalu w dniu 22.03.1973 roku powołała tymczasowy Zarząd Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Dragaczu, który przyjął zakres obowiązków Zarządu Powiatowego Związku OSP. Na Prezesa Zarządu Gminnego Związku OSP wybrano Ludwika Bobolewskiego sekretarza Urzędu Gminy w Dragaczu, a Komendantem Gminnym OSP został wybrany Zygmunt Dominikowski członek OSP w Górnej Grupie, pracownik administracji w oddziale Wojewódzkiego szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Górnej Grupie. W skład tymczasowego Zarządu Gminnego Związku OSP weszło po 2 przedstawicieli z każdej Ochotniczej straży Pożarnej.  Od tego czasu nastąpiła zmiana w poziomie funkcjonowania Jednostek OSP, w stanie ich wyszkolenia, wyposażenia w sprzęt bojowy, samochody i remizy. Podwoił się stan liczebności członków OSP.

Obecnie organizacja strażacka liczy 175 członków w tym: 152 członków czynnych (strażaków), 14 członków honorowych i 9 członków młodzieżowych drużyn pożarniczych.

Ochotnicze Straże Pożarne posiadają remizy, samochody pożarnicze i potrzebny sprzęt pożarniczy. Wiodącą rolę odgrywają Jednostka OSP w Górnej Grupie, która wchodzi w  skład Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego i może być angażowana do akcji ratowniczych poza gminą. Dlatego jest wyposażona w dwa samochody pożarnicze; średni marki MAN o pojemności zbiornika 2.500 l wody i lekki samochód marki IVECO o pojemności zbiornika 1.000 l wody.

Pozostałe Jednostki są wyposażone w samochody pożarnicze:

- OSP Dragacz: średni samochód marki STAR L70 o pojemności zbiornika 2.500 l wody

- OSP Fletnowo: lekki samochód marki IVECO

- OSP Wielkie Zajączkowo: lekki samochód marki VOLKSWAGEN TRANSPORTER

- OSP Wielkie Stwolno: lekki samochód marki VOLKSWAGEN TRANSPORTER, 

                                 średni smachód marki STAR o pojemności zbiornika 2500 l wody

Liczba zdarzeń co roku wzrasta. W latach siedemdziesiątych notowaliśmy średnio 5 zdarzeń rocznie, w latach osiemdziesiątych już ponad 20 rocznie. Poważny wzrost nastąpił w latach dziewięćdziesiątych. W 1999 roku było już 57 zdarzeń, w 2000 roku 114, a w 2001 roku 136 z tego:

- pożary budynków, lasów, płodów rolnych – 15

- gaszenie traw na wale p.powodziowym i łąkach – 50

- wypadki drogowe – 26

 - wypompowywanie wody z budynków – 18

 - usuwanie skutków wiatrów – 11

- inne zdarzenia – 16  w 2003 roku – 152 zdarzeń

W kolejnych latach nastąpił dalszy wzrost zdarzeń i tak:

- w 2003 roku - 186 zdarzeń

- w 2005 roku - 186 zdarzeń

- w 2009 roku - 180 zdarzeń

- w 2012 roku - 208 zdarzeń

- w 2014 roku - 172 zdarzeń

- w 2015 roku - 170 zdarzeń

 

Największe zdarzenia w gminie
1. W miesiącu sierpniu 1969 roku wielki pożar we wsi Wielki Lubień gdzie spłonęło 7 zabudowań mieszkalno – gospodarczych należących do Anny Wiesse, Alfreda Koniecznego, Edwarda Ponikowskiego, Franciszka Czyżewskiego, Piotra Sakowskiego, Szczepana Michalskiego i Stanisława Czyżewskiego. Budynki były drewniane więc spłonęły doszczętnie.
2. W nocy z dnia 31 października na 1 listopada 1980 roku spłonęła drewniana część budynku obecnego Seminarium Duchownego w Górnej Grupie, gdzie znajdował się Oddział Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych. W tragicznym pożarze zginęło 55 pacjentów a 29 uległo poparzeniom.
3. Dnia 4.09.2014 w miejscowości Wielkie Stwolno miał miejsce pożar dużej stodoły wraz z przyległym budynkiem gospodarczym. Działania ratownicze strażacy rozpoczeli o godzinie 20:00, a zakończyli dnia następnego około godziny 11:00.

 
Zarząd Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych główną uwagę kieruje na:
- sprawowaniu opieki nad OSP i reprezentowaniem ich interesów,
- współdziałaniem z władzami administracji samorządowej i Państwowej Straży Pożarnej
w  zakresie realizacji zadań ochrony przeciwpożarowej i innych zadań statutowych,
- współdziałaniem w organizacyjnym przygotowaniu OSP do przyjęcia sprzętu i urządzeń
przeciwpożarowych oraz innych środków materiałowo – technicznych,

- udzielanie pomocy OSP w realizacji zadań statutowych.
W 2016 roku odbył się kolejny XI Zjazd Gminny Związku OSP, na którym oceniono minioną 5-letnią kadencję i określono zadania do realizacji przez Zarząd Gminny i Ochotnicze Straże Pożarne.