1ajpg [1024x683]

Budynek został wzniesiony w 1859 roku, cztery lata po wielkiej powodzi, która spowodowała olbrzymie straty w zabudowie Bratwina i innych miejscowości Niziny Sartowicko-Nowskiej. Zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części wsi na „wielkim” wale przeciwpowodziowym, w pobliżu jego styku z wałem „małym”, biegnącym bliżej Wisły. Usytuowany został kalenicowo w stosunku do drogi poprowadzonej wzdłuż wału. Wzniesiono go ze sprowadzonego spoza doliny Wisły drewna sosnowego w konstrukcji wieńcowej. Całość posadowiono na kamienno-ceglanej podmurówce. Dwuspadowy dach w konstrukcji jętkowej przykrywała niegdyś dachówka, zastąpiona eternitem w 1979 roku. Pierwotny wygląd budynku zmieniło również pokrycie jego elewacji tynkiem.

Budynek założono na planie prostokąta, nadając mu dwutraktowy układ pomieszczeń. Do jego wnętrza prowadzą trzy wejścia, od strony zachodniej, południowej, i wschodniej. W nadprożu pierwszego z nich wyryta została inskrypcja informująca o dacie budowy: „Erbaut im Jahre 1859 von B.M...”. W centralnej części budynku znajduje się pomieszczenie czarnej kuchni, stanowiące podstawę komina. W jej sąsiedztwie ustawiony został piec kaflowy. Drewniane stropy posiadają podbicie z płyty. W części gospodarczej zachował się strop belkowy. Poddasze budynku zaadaptowane jest na cele użytkowe. Warto zwrócić uwagę na oryginalną drewnianą stolarkę drzwiową i okienną. Okna posiadają konstrukcję ościeżnicową, natomiast drzwi konstrukcje ramowo-płycinową.

Obiekt jest przykładem budownictwa typowego dla architektury wsi olęderskich na Nizinie Sartowicko-Nowskiej. Ich mieszkańcy – zwani olędrami – byli potomkami migrantów z Holandii i krajów niemieckich, którzy osiedlali się w dolinie Wisły w drugiej połowie XVI i w XVII wieku. Od polskich sąsiadów odróżniali się otrzymywanymi przywilejami, obcym językiem i odmiennym wyznaniem. Dominowali wśród nich anabaptyści określani mianem mennonitów oraz luteranie. Olędrzy potrafili gospodarować na podmokłych i zalewowych terenach, których wykorzystywanie umożliwiały budowane przez nich wały, groble i systemy kanałów odwadniających. Korzystali z szerokich uprawnień w zakresie samorządności, wolności osobistej i religijnej oraz handlu własnymi produktami. Specjalizowali się w hodowli bydła mlecznego i koni, słynęli także z wyrabianych przez siebie serów i masła, które sprzedawali w pobliskich miastach bądź nawet w odległym Gdańsku.

1bjpg [1024x683]

Olędrów wyróżniała również specyficzna kultura materialna, przejawiająca się szczególnie w sposobie wznoszenia zabudowań. Ich charakterystyczną formą były drewniane zagrody jednobudynkowe, mieszczące pod wspólnym dachem część mieszkalną, inwentarską i magazynową. Budowano je w jednej linii (zagroda liniowa) lub tworząc układ w kształcie litery „L” (zagroda kątowa) bądź „T” (zagroda krzyżowa). Niektóre z budynków posiadały również okazałe wystawki podcieniowe nawiązujące do architektury wsi położonych na Żuławach Wiślanych. Długość olęderskich zagród mogła dochodzić nawet do 60 m. Niekiedy stawiano je na sztucznie usypanych wyniesieniach zwanych terpami. W krajobrazie wsi olęderskiej występowały również mniejsze budynki – domy rzemieślników i uboższych mieszkańców, karczmy i szkoły, pełniące z reguły jednocześnie funkcję domów modlitwy. Budowniczowie dbali o estetykę zabudowań. Powszechnym zwyczajem było stosowanie ozdobnych form stolarki okiennej i drzwiowej oraz dekorowanie elementów konstrukcyjnych domów i ich fasad. Aż do końca XIX wieku podstawowym materiałem budowlanym wykorzystywanym we wsiach olęderskich było drewno. Zabytki budownictwa olęderskiego, niegdyś występujące powszechnie na całym obszarze doliny dolnej Wisły, stanowią współcześnie bardzo cenny, ale coraz rzadziej spotykany element krajobrazu nadwiślańskich wsi.Budynki te posiadają dużą wartość historyczną, są jednocześnie trwałym świadectwem tradycji, gospodarki i kultury materialnej olędrów.

Dom nr 38 w Bratwinie to przykład budynku stanowiącego własność mniej zamożnych mieszkańców wsi olęderskiej. Pełnił on początkowo funkcje mieszkalne. W początku XX wieku przebudowano jego wnętrze urządzając w północno-zachodniej części budynku gospodę, która funkcjonowała do 1945 roku. W okresie powojennym jej miejsce zajął warsztat kołodziejski a następnie zakład kowalski. W 1956 roku budynek wpisano do rejestru zabytków.

W Bratwinie zachowała się także ciekawa zagroda kątowa zbudowana w drugiej ćwierci XIX w. (dom nr 39). Jest ona również przykładem budynku typowego dla architektury wsi olęderskich w regionie. Warto zwrócić jeszcze uwagę na dawny cmentarz, na którym chowali się mieszkający w okolicy ewangelicy i mennonici. Przekazy źródłowe pozwalają stwierdzić, że funkcjonował on w tym samym miejscu przynajmniej od drugiej połowy XVIII wieku, jednak najstarsze zachowane na nim nagrobki oraz elementy ogrodzenia pochodzą dopiero z końca XIX stulecia. Obok cmentarza znajduje się szkoła, zbudowana w 1914 roku na miejscu starszego budynku pełniącego tę samą funkcję jeszcze przed rozbiorami.

logo Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

Informacja o dofinansowaniu Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

Projekt "Budowa strony internetowej Gminy Dragacz dostosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych" współfinansowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji w ramach konkursu: Dofinansowanie budowy lub dostosowania stron internetowych podmiotów realizujących zadania publiczne do potrzeb osób niepełnosprawnych.